“Als we willen samenwerken, moeten we dezelfde taal spreken”

“Omdat we de continuïteit van ons bedrijf rond de klok moeten waarborgen, staat veiligheid voorop. Cyberweerbaarheid kent een hoge prioriteit. Niet alleen bij ons, maar ook bij de partijen met wie we in de haven samenwerken.”

Aan het woord is Claudia de Andrade de Wit. Op de achttiende verdieping in het hoofdkantoor van het Rotterdams Havenbedrijf, waar zij sinds 2018 de functie van Directeur Digital & IT bekleedt, kijken we uit over de stad en haar economische levensader, de Maas. In de verte gloren de contouren van de plek waar de slogan ‘geen woorden, maar daden’ dagelijks in de praktijk wordt gebracht. En dan hebben we het niet over elf voetballers in De Kuip.

“De haven van Rotterdam bestrijkt ongeveer veertig kilometer en loopt grofweg vanaf de Van Brienenoordbrug tot Hoek van Holland. We verhuren de grond aan partijen waarvan wij denken dat ze een duurzame bijdrage aan de toekomst van de haven kunnen leveren. Als grondbeheerder zorgen we voor een optimale publieke infrastructuur en in onze rol van havenmeester staat vlot en veilig scheepvaartverkeer voorop.”

Smart Followers

Al pratende over de IT-infrastructuur en -processen die onze wereldhaven toegankelijk maken, wordt duidelijk dat je de nadruk vooral legt op de uitwisseling van data, en niet zozeer op zware rekenfaciliteiten of supersnelle netwerkverbindingen. 

“Het volume van ons dataverkeer valt best mee. Wij hebben meer belang bij goede afspraken over standaardisering, connectiviteit en slimme koppelingen zoals api’s. Zodat we op ieder tijdstip van de dag toegang geven tot onze systemen, maar zelf ook toegang hebben tot die van, bijvoorbeeld, Singapore. Dat noemen wij de Green Corridor. Als het gaat om innovatie en nieuwe technologische trends, loopt onze organisatie niet echt voorop. Ik zie ons meer als ‘smart followers’. Ons doel is een digitale integratie van de haven, waarin de verschillende stakeholders in ons ecosysteem van locatie, infrastructuur, transport en logistiek naadloos data uitwisselen en samenwerken. Liefst op een duurzame, efficiënte en veilige manier. Dit betekent wel dat alle neuzen dezelfde kant op moeten staan. En dat we soms over onze schaduw heen durven springen. ‘To take one for the team,’ zoals onze nieuwe CEO Boudewijn Siemons dat noemt.”

Samenwerken vereist dus veel overleg. Vind je dat voor een toekomstbestendige haven nadrukkelijk over de landsgrenzen moet worden gekeken?

“Wij zijn lid van de International Maritime Organization (IMO) die een belangrijke rol speelt bij het standaardiseren van data. Dat is een langdurig en ingewikkeld proces. Zo gebruikten we lang waterstanden in NAP (Normaal Amsterdams Peil), terwijl de rest van de wereld het over LAT (Lowest Astronomical Tide) heeft. Er zijn Europese initiatieven die ervoor zorgen dat schepen zich maar in één systeem hoeven aan te melden en dat alle relevante data net zo eenvoudig in Antwerpen als in Rotterdam opvraagbaar zijn. Ook door relevante publieke partijen en overheidsinstanties zoals de douane.”

Dezelfde taal

In de haven werken we met ligplaatsen voor schepen, en dus met locatiedata. Daarmee kan onder andere de transportwereld identificeren waar hun vrachtwagens naartoe moeten. Maar hoe identificeer je eigenlijk zo’n ligplaats? 

“Vreemd genoeg hebben we daar nooit goede internationale afspraken over kunnen maken. Gelukkig is dat na tien jaar intensief overleg recentelijk gelukt, waardoor alle havens nu druk bezig zijn om alle systemen aan te passen. Dat lijkt een eenvoudige operatie, maar er zijn honderden partijen die van de informatie over ligplaatsen afhankelijk zijn. Dus is het van groot belang dat iedereen dezelfde ‘taal’ spreekt om een dergelijk ambitieus en meerjarig project tot een succes te maken.”

Slim gebruik en analyses van data leveren veel kennis op. Kun je er ook geld aan verdienen door die gegevens in de markt aan te bieden?

“Die gedachte was onderdeel van een businessmodel waar we een jaar of zeven geleden veel energie in hebben gestoken. Uiteindelijk zijn we van dit idee teruggekomen. Als havenbedrijf nemen we liefst een neutrale positie in. We zijn een organisatie die verschillende partijen bij elkaar brengt. Net zoals SURF dat vanuit de coöperatiegedachte doet. Dus het zou  merkwaardig zijn om geld te verdienen aan de data die door deze partijen zelf wordt aangeleverd. Dat voelt niet goed en past niet bij de organisatie die we willen zijn.” 

Veiligheid

“De haven is een grote community van ruim 6000 bedrijven. Die zijn allemaal aangesloten op Portbase, een datahub waar wij, samen met Amsterdam, eigenaar van zijn. Het is een mooi systeem voor publiek-private samenwerking, maar ook voor business-to-business toepassingen. We betrekken veel partners om met ons naar de toekomst van de haven te kijken. Onze innovatie was lange tijd gericht op het verbeteren van efficiëntie in de supplychain. Door alle geopolitieke ontwikkelingen verschuift die aandacht meer naar thema’s als ‘veiligheid’ en ‘leveringszekerheid’. Zo zetten we steeds vaker AI in om, bijvoorbeeld, tot een integrale planning van al het vaarverkeer te komen. Doordat tientallen partijen bereid zijn hun data te delen, worden de algoritmes steeds slimmer.”

In een interview zei je onlangs: ‘De kans op een gerichte cyberaanval op bedrijven in de Rotterdamse haven is reëel.’ Uit welke hoek verwacht je zo’n aanval en hoe wapenen jullie je daartegen?

“Het inzetten van ransomware is een soort businessmodel voor criminelen geworden. Er zijn nog te veel bedrijven die zichzelf niet goed hebben beveiligd of qua kennisniveau achterlopen. We werken in een kwetsbaar ecosysteem. Dan mag de deur niet op een kier worden gezet. We zien dat de dreiging vanuit Rusland zwaarder en heftiger wordt, omdat veel Europese havens door recente geopolitieke ontwikkelingen een doelwit vormen. Het aantal DDoS-aanvallen neemt hierdoor toe in een omvang die bijna niet is voor te stellen. Mede daarom is mijn team fors uitgebreid. Inmiddels zijn we veranderd van een organisatie die alleen regie op processen voerde, naar een bedrijf dat zich ook met de inhoud bemoeit. Toch zoeken ook wij regelmatig naar specialisten als blijkt dat we zelf de kennis niet in huis hebben.”

Samenwerking levert soms ook een spanningsveld op: Waar neem je zelf het voortouw en waar laat je het initiatief bij de partners met wie je samenwerkt?

“We zitten midden in een transitie waarin we afstand nemen van onze drang om de eerste en de beste te zijn. Dit betekent dat wij andere havens niet langer als concurrenten zien. En dus praten we over samenwerkingsmodellen. Het rigoureus vergroten van een marktaandeel gaat vrijwel altijd ten koste van iemand anders. Als in Antwerpen de containers groener door de haven gaan, dan verdient Antwerpen daar de credits voor en is het aan ons om daarvan te leren. Uiteindelijk gaat het om een duurzamere wereld en niet om de eer van één fanatiek havenbedrijf.”

Tekst: Edwin Ammerlaan