Krachtig rekenwerk in de sociale wetenschappen met ODISSEI Secure Supercomputer

Zwaar rekenwerk op supercomputers is traditioneel het domein van natuurkundigen op zoek naar nog kleinere deeltjes of van genetici die ons DNA proberen te begrijpen. Maar ook  sociale wetenschappers, die zich bezig houden met allerlei zaken waarmee mensen in hun dagelijks leven worden geconfronteerd, rekenen steeds vaker met heel grote databestanden. Dikwijls zijn dat gegevens over personen, en dan is de bescherming van privacy essentieel.

Met de ODISSEI Secure Supercomputer (OSSC) is het nu mogelijk om de kracht van high-performance computing in te zetten om veilig onderzoek te doen met dit soort data. Sociale wetenschappers kunnen een breed scala aan onderzoeksgegevens analyseren op de OSSC: een volledig privacy-proof high-performance computeromgeving die draait op de nationale supercomputer Cartesius, maar is afgeschermd van de buitenwereld. Hierdoor kunnen er geen gegevens ‘lekken’. Gebruikers krijgen uitsluitend toegang via het CBS-portaal.

Groeiende behoefte aan rekenkracht

Het CBS verzamelt gegevens van de Nederlandse bevolking voor statistische doeleinden. Al meer dan 15 jaar maakt het CBS deze data onder zeer gecontroleerde condities en met strikte privacybescherming ook toegankelijk voor wetenschappelijk onderzoek. Door de steeds grotere beschikbaarheid van gegevens groeit de behoefte aan steeds grotere rekenkracht.

ODISSEI (Open Data Infrastructure for Social Science and Economic Innovations) is de nationale onderzoeksinfrastructuur voor de Nederlandse sociale wetenschappen. ODISSEI brengt onderzoekers met data, expertise en middelen samen om baanbrekend onderzoek te verrichten en om de computationele trend in sociaal onderzoek te kunnen benutten. Via ODISSEI hebben onderzoekers toegang tot grootschalige, longitudinale datacollecties, evenals innovatieve en diverse vormen van data.

In 2018 hebben CBS, ODISSEI en SURF hun krachten gebundeld. Om wetenschappelijk onderzoekers te faciliteren in werken met grote en complexe gegevens afkomstig van universiteiten, CBS en andere onderzoeksinstellingen, is op de nationale supercomputer Cartesius een speciale omgeving ingericht waar dit mogelijk is: de ODISSEI Secure Supercomputer. Na een aantal succesvolle pilots is deze sinds 2020 beschikbaar voor alle onderzoekers die zijn verbonden aan een deelnemende ODISSEI-onderzoeksinstelling. 

Met succes ingezet

Ana Petrović, onderzoeker aan de TU Delft, heeft de OSSC al met succes ingezet: “We hebben een unieke aanpak ontwikkeld om de ruimtelijke context van mensen langs 101 verschillende schalen te meten. Van hun directe woonomgeving tot de bredere regio. We gebruiken deze multischaal-meetgegevens om de impact van de ruimtelijke context op het individu, zoals werk en welzijn, beter te begrijpen. Het gebruik van de OSSC heeft onze rekentijd enorm verkort: van meer dan 4 maanden tot minder dan een week.”

"We leven in een zeer onvoorspelbare en complexe wereld", aldus Pearl Dykstra, hoogleraar empirische sociologie aan de EUR en wetenschappelijk directeur van ODISSEI. "Om bestaande onzekerheden en onderlinge afhankelijkheden te doorgronden, dienen sociale wetenschappers toegang te hebben tot veel verschillende gegevensbronnen, geavanceerde computertechnieken en analytische expertise. Uiteraard met inachtneming van de hoogste veiligheidsnormen ten opzichte van persoonsgegevens. De ODISSEI Secure Supercomputer biedt de veilige, krachtige computeromgeving die nodig is om onderzoek naar complexe samenhangen in de sociale werkelijkheid met ongekende snelheid uit te voeren."

Annette Langedijk, communitymanager bij SURF en lid van de ODISSEI management board: "Wereldwijd is de combinatie van zeer goed geannoteerde en sinds lange periode verzamelde data van de bevolking, samen met de mogelijkheid hier op een supercomputer onderzoek naar te doen, uniek. We verwachten hiermee het Nederlandse sociaal-wetenschappelijke onderzoek een mooie impuls te geven."

Meer informatie over de OSSC vind je op de website van ODISSEI.