Collectie digitale leermaterialen voor meten in de zorg voor iedereen beschikbaar

Esther Bols en Miriam van Ittersum zijn beide docent/onderzoeker aan een opleiding fysiotherapie; Bols aan Zuyd Hogeschool in Heerlen, Van Ittersum aan de Hanzehogeschool in Groningen. Beide houden ze zich bezig met onderwijsontwikkeling en het thema ‘meten in de zorg (met zorgtechnologie)’. Bols: “Vanuit een bestaande community rondom de database meetinstrumentenzorg.nl zijn verschillende hogescholen samen gaan optrekken op het vlak van meten in de zorg. Zo heb ik Miriam leren kennen. Al snel hadden wij het idee dat we op veel meer vlakken samen konden optrekken dan alleen het in de lucht houden van de database.”

Hoe meet je zinvol?

Net op dat moment kwam SURF met de stimuleringsregeling open en online onderwijs. "Een prachtkans”, zegt Van Ittersum. “Er gebeurt momenteel veel rond het thema meten in de zorg, zeker ook door de opkomst van zorgtechnologie. Maar je moet wel de brug blijven slaan tussen zorg en technologie. Je kunt wel van alles meten, maar hoe zet je die meetresultaten op een betekenisvolle manier in? Wij zagen dat er in onze opleidingen best al veel leermaterialen waren over hoe je een meetinstrument kiest. Maar dat er veel minder leermateriaal beschikbaar is over thema’s als ethiek, zorgtechnologie en communicatie over de meetresultaten met patiënten.”

21 deelnemende opleidingen

Zo ontstond het idee om een voor iedereen toegankelijke database te ontwikkelen met open digitale leermaterialen; vrij toegankelijke materialen die je kunt inzetten in je lessen, en die je desgewenst ook kunt aanpassen aan je eigen wensen. Met het geld dat beschikbaar kwam door de toewijzing van de subsidieaanvraag voor Open en online onderwijs van SURF, konden Bols en Van Ittersum een projectgroep optuigen. 

Via de samenwerkende hogescholen zijn contacten gelegd met docenten en lectoren van maar liefst 21 verschillende opleidingen die aan zeven hogescholen worden gegeven. “We hadden dus direct een heel breed projectteam met docenten en lectoren uit allerlei vakgebieden, van logopedie tot diëtiek en van management in de zorg tot mondzorgkunde”, roept Bols enthousiast. Van Ittersum vult aan: “Die diversiteit vonden we belangrijk, want het is in het werkveld steeds gebruikelijker om interdisciplinair te werken, maar de opleidingen worden nog grotendeels in hokjes gegeven. Als we willen dat onze studenten later in de praktijk ook makkelijk met andere disciplines samenwerken, dan moeten ze tijdens de opleiding al leren om een gemeenschappelijke taal te gaan spreken en om metingen zo te verrichten dat andere disciplines die resultaten ook kunnen gebruiken.”

Gezamenlijke visie en vocabulair ontwikkelen

Het projectteam heeft veel tijd uitgetrokken voor de eerste fase: het ontwikkelen van een gezamenlijke visie op onderwijs, het afkaderen van het thema zinvol meten in de zorgpraktijk en een gezamenlijk vakvocabulair. Van Ittersum: “Daar hebben we best lang over gedaan, maar het is een essentiële stap als je leermaterialen open en online beschikbaar gaat maken voor iedereen.”

Bols: “Je moet afspraken maken over zaken als: hoe kaderen we het onderwerp af? Hoe gaan we om met kwaliteit? Hoe zorgen we ervoor dat alle leermaterialen voldoen aan de AVG? Welke hoofd- en subcategorieën maken we? Per deelonderwerp hebben we steeds twee docenten hoofdverantwoordelijk gemaakt.”

De twee hebben goed gebruik gemaakt van de tools die SURF aanbiedt. “Er zijn stappenplannen en checklists die ervoor zorgen dat je alle thema’s behandelt waar je mee te maken krijgt als je een repository voor open en online leermaterialen ontwikkelt. Dat is fijn, want je moet met ontzettend veel aspecten rekening houden. Door die checklists wisten we zeker dat we niets zouden vergeten”, zegt Bols. 

Ze maakten ook een heldere onderverdeling in must haves en should haves. “Zodat we wisten waar we onze energie als eerste in moesten steken.” Het viel haar tegen hoe weinig praktijkvoorbeelden er waren. “We dachten dat al veel meer docenten en kennisinstellingen met open en online leermaterialen bezig zouden zijn waar we de kunst konden afkijken, maar het blijkt dat wij toch echt wel voorlopers zijn. Achteraf is het wel leuk dat we baanbrekend werk hebben verzet.”

Nieuwe leermaterialen ontwikkelen

Het theoretische deel was niet het leukste gedeelte van het project, zegt Van Ittersum eerlijk. Het was in die fase soms ook lastig om mensen betrokken te houden. “Maar vanaf het moment dat we leermaterialen gingen verzamelen, ging de energie weer stromen en ging het bij iedereen weer meer leven.”

Er kwamen direct al tientallen verschillende leermaterialen binnen die voldeden aan de criteria om te worden opgenomen in de repository. Daarom kon het team ook al vrij snel aan de slag met de analyse van wat er nog ontbreekt. Het bleek dat er drie thema’s waren waar nog extra materialen voor ontwikkeld moesten worden: ethiek, meten met zorgtechnologie en communiceren over de resultaten met patiënten die niet zo goed in staat zijn om zelf de vertaalslag te maken van het meetresultaat naar wat dit voor hen in de praktijk betekent. De projectgroep roept de community actief op om hier een bijdrage aan te leveren en biedt daarbij ook ondersteuning aan.

Bouw voort op wat er al is

Inmiddels bestaat de ZIeZO repository uit meer dan 70 open en online leermaterialen op het gebied van zinvol meten in de zorgpraktijk. Van Ittersum: “We willen straks heel graag gaan meten hoe gebruikers het gebruik van de repository en de materialen die erin staan ervaren en beoordelen, zodat we deze gericht kunnen doorontwikkelen. Ook willen we docenten en lectoren oproepen om zelf nieuwe materialen te uploaden en om bij het ontwikkelen van nieuwe materialen eerst in de ZIeZO repository te kijken of er al materialen zijn waar ze op kunnen voortborduren. Want het hele idee van open leermaterialen is natuurlijk dat je voortbouwt op elkaars werk en niet het wiel zelf opnieuw hoeft uit te vinden.” 

Vragen?

Heb jij vragen over het gebruik van de leermaterialen met betrekking tot het thema Zinvol meten, het uploaden van nieuw ontwikkelde leermaterialen of het voortbouwen op door anderen ontwikkelde lessen, raadpleeg dan de homepage van de ZIeZO vakcommunity en specifiek deze factsheet.