Van protest tot cybercrisis: zo realistisch is een OZON-oefening

En een crisis was het: het realistische scenario stelde de samenwerking, communicatie en besluitvorming van zo'n 2000 medewerkers uit onderwijs en onderzoek flink op de proef. Tussen 25 en 28 maart oefende elke sector met een aangepast scenario voor de specifieke sectorpraktijk. 

Scenario: een ontsporend studentenprotest

De oefening begon met een studentenprotest van de fictieve actiegroep Eenheid Opstand Beweging (EOB), gericht tegen ontwikkelingen die per sector herkenbaar waren - variërend van het afschaffen van de rekentoets in het mbo, tot bezuinigingen in het onderwijs in het hbo en wo.

Tegelijkertijd deden geruchten de ronde over een verdachte plug-in die nodig was om een petitie van EOB te ondertekenen. Wie de plug-in installeerde, werd onbewust onderdeel van een DDoS-aanval. De Revolution Reckoners – een hackersgroep gelieerd aan EOB – richtte zich op de systemen van instellingen. Meerdere instellingen meldden (mogelijke) datalekken die gevoelige persoonsgegevens of onderzoeksdata bevatten.  

Media in de mix

Alsof dat nog niet genoeg was, pikten ook de media de crisis op. Het Algemeen Vandaagblad publiceerde een artikel in de mediasimulator waarin ook SURF werd genoemd. Instellingen kregen telefoontjes van studenten, bezorgde ouders en journalisten. De journalisten werden levensecht nagespeeld door studenten Mediaredactie van ROC Twente en studenten Journalistiek van Windesheim.  

Razendsnel schakelen

De combinatie van fysieke dreiging, digitale aanvallen, media-aandacht en de interne onrust die dat binnen instellingen veroorzaakt, zorgde ervoor dat instellingen razendsnel moesten schakelen: wie neemt de leiding? Hoe communiceer je met medewerkers, ouders en de pers? En wat als de dreiging van binnenuit komt? Voor veel deelnemers voelt een OZON-oefening als een echte crisis – en dat is ook precies de bedoeling.

Waarom dit nodig is 

De scenario’s van OZON laten zien dat een crisis verder reikt dan de muren van je instelling; samenwerking met brancheverenigingen en SURF is essentieel om snel en effectief te kunnen handelen. Door mee te doen aan OZON kun je de crisisaanpak, procedures en besluitvorming van je onderwijs- of onderzoeksinstelling testen en verbeteren. 

Samen sterk 

In vergelijking met voorgaande edities was de OZON 2025-oefening breder opgezet. In plaats van twee oefendagen waren het er dit jaar vier. Elke sector — mbo, hbo, wo en umc/research — had een eigen oefendag, en de week werd op vrijdag afgesloten met een tabletop-variant van het multi-sectorale bestuurlijke afstemmingsoverleg.

Deze opzet geeft onze leden de kans om te leren van collega’s binnen hun eigen sector. Tegelijkertijd onderstreept het waarom samenwerking en collectiviteit zo belangrijk is: samen staan we sterker. "Weerbaarheid vraagt om samenwerking," zegt Ron Augustus, RvB-voorzitter van SURF. "Deze oefening geeft daar een goede invulling aan."

Relevante lessen 

De komende periode gaan we de resultaten van OZON 2025 evalueren, met als doel om de belangrijkste lessen en inzichten te delen. De inzichten zijn ook relevant als je dit jaar niet meedeed, maar wel wilt leren van wat anderen hebben ervaren. Houd onze website, nieuwsbrief en LinkedIn in de gaten voor het vervolg.