“Voordat studenten de praktijk in gaan, kunnen ze hun gesprektechnieken eindeloos oefenen met Max, onze virtuele cliënt.”
De kracht van XR
De adoptie van XR in het onderwijs staat nog in de kinderschoenen maar begint wel steeds meer door te sijpelen. Meer en meer opleidingen willen iets met XR. We maakten voor deze special een rondje langs de velden met als centrale vraag wat is de kracht en meerwaarde van XR voor het onderwijs in de praktijk?
Een tweede leven
Gert-Jan Verheij (RUG) vindt het mooi om nieuwe onderwijsconcepten te bedenken en met behulp van technologie weer een stap verder te komen. “In de Virtuele Kleuterklas staat een student met een VR-bril in een kring met twintig kleuters om zich heen die regelmatig onder een stoel kruipen, opstaan en weglopen. Een mooie oefening in orde houden. Met de Virtuele Kleuterklas krijg je als student, in de woorden van de gaming-wereld, een tweede leven. Als het bij je eerste les een chaos wordt in de klas, begin je gewoon opnieuw. In het echte leven is het lastig om een slechte eerste indruk weer recht te zetten. In VR is dat geen probleem.”
Drugslab
Studenten aan de Politieacademie hebben vooral behoefte om te trainen in een authentieke context, merkt Giny Verschoor, die er werkt als product owner Kennis & Onderzoek en Virtueel Trainen. “De eerste negen maanden van de opleiding zitten ze nog veel op de academie en bewegen zich nog weinig in de praktijk. Maar ze willen ook graag dingen doen. Het grote voordeel van VR is dat ze ineens in een drugslab of op een plaats delict staan. Studenten vinden dat fijn en door de interactie blijft de lesstof ook beter hangen.” Feedback speelt hierin volgens haar een belangrijke rol. Bijvoorbeeld in de VR-module Vrange waarmee studenten zich voorbereiden op een schiettoets. “Dan gaat het er niet om dat de studenten beter leren schieten maar vooral dat ze straks zelfverzekerd en met veel kennis van zaken over regels en veiligheid op de baan staan voor hun eerste schietles. Zo maakt VR het onderwijs efficiënter. Ook voor de docent want die kan op de schietbaan meteen ter zake komen.”
Veilige oefenomgeving
Ook docent Dramatherapie Astrid Timman ziet dat haar studenten van de HAN veel baat hebben bij VR. “Voordat ze echt de praktijk in gaan, kunnen ze hun gesprektechnieken eindeloos oefenen met Max, onze virtuele client.” Hoogleraar Biobased Chemistry and Technology Harry Bitter (WUR) is blij dat moderne technieken hem in staat stellen iets nieuws toe te voegen aan het gangbare beeld van een persoon in een witte jas die proeven doet in een lab. “In een virtueel lab kunnen studenten vrijuit oefenen en maakt het niets uit of er glas op de grond kapot valt of dat de hele boel ontploft. Ik vind het mooi dat we studenten een veilige oefenomgeving kunnen bieden zodat ze beter voorbereid in het echte lab komen.”
“Een virtuele simulatie kan een trigger zijn om meer empathie te ontwikkelen.”
Empathie ontwikkelen
Volgens John Walker (SURF) is er nog weinig bekend over de invloed van techniek en XR op (professionele) relaties. Maar het is wel bekend dat XR een meerwaarde kan hebben in therapeutische sessies. “Bijvoorbeeld wanneer een dader in een virtuele omgeving in de rol van slachtoffer wordt gezet en ervaart wat dat betekent. Denk aan situaties rondom pesten, vrouwvijandig gedrag of racistische bejegeningen. Een virtuele simulatie kan een trigger zijn om meer empathie te ontwikkelen.”
Geloofwaardig
Een niet te onderschatten succesfactor bij XR is dat de virtuele omgeving die je creëert zo geloofwaardig mogelijk moet zijn. “Dat is heel belangrijk. Heb je als student echt het gevoel dat je in een kerncentrale of op een scheepswerf bent? Het moet tot op detailniveau kloppen,” aldus Arno Freeke (TU Delft). Verschoor is het er helemaal mee eens. “We hebben weliswaar niet het geld om een nagenoeg perfecte virtuele wereld als Call of Duty te bouwen maar we moet wel zorgen dat de details in onze VR-modules kloppen. Denk aan een wapen, een uniform of een politieauto. Wanneer het niet klopt, haken docenten en studenten af. Tegelijkertijd moet je je ook afvragen hoe realistisch je wilt zijn en waar je studenten aan bloot wilt stellen. Bijvoorbeeld bij de VR-module omgaan met de dood.”
“In het echte leven is het lastig om een slechte eerste indruk weer recht te zetten. In VR is dat geen probleem.”
Praktijk minder belasten
De meerwaarde van XR voor het onderwijs betaalt zich uiteindelijk ook uit in de praktijk. Volgens Maurice Magnée van de HAN is de eerste stap van de ambities binnen DUTCH* om de helft van de huidige praktijkuren in de opleidingen tot operatieassistent, anesthesiemedewerker en radiodiagnostisch laborant te vervangen door fysieke en/of virtuele simulatie. In stap twee moet opschaling plaatsvinden naar andere zorgprofessionals. “Zo belast je de praktijk veel minder en dat is gezien de enorme werkdruk en het gebrek aan stageplaatsen in de zorg een goede zaak. En het belang van VR wordt sowieso steeds groter vanwege de toenemende digitalisering van de zorg.”
Wat is dit gaaf
Naast de meerwaarde voor de onderwijspraktijk is er ook nog zoiets als ‘de wauw-factor’. “Wanneer medewerkers eenmaal een bril hebben opgehad en hebben ervaren wat VR is en kan, zijn ze verkocht,” aldus Freeke. Verschoor kan dit beamen. “Inmiddels zijn er bij ons honderden mensen met VR bezig en vrijwel iedereen heeft iets van wauw, wat is dit gaaf. Als er al kritiek is, gaat het meestal over de inhoud: klopt die schiethouding wel helemaal?”
*DUTCH (Digital United Training Concepts for Healthcare) is een collectief van Universitair Medische Centra, opleidingsinstellingen, topklinische en algemene ziekenhuizen, (technische) universiteiten en publieke en private partijen binnen Educational en Medical Technology. DUTCH wil een transformatie teweegbrengen van scholing, bij- en omscholing van zorgprofessionals door middel van schaalbare digitale leermiddelen en fysieke en virtuele simulatie.