Quantumtechnologie bezig aan een onstuitbare opmars
Vanuit het Nationaal Groeifonds is recent 615 miljoen euro toegekend aan het programma Quantum Delta NL. Dat richt zich de komende jaren op de verdere ontwikkeling van de Nederlandse quantumsector in de volle breedte. Wat betekent quantumtechnologie voor onderwijs en onderzoek en hoe blijf je als instelling aangesloten?
Je hoort steeds meer over quantum. Maar wat gaat het ons brengen in de toekomst? Hoe blijf je als instelling aangesloten bij deze nieuwe en snelgroeiende technologie, of hoeft dat helemaal niet? Axel Berg, innovatiemanager Lab bij SURF en Jesse Robbers, directeur van Quantum Delta NL hebben de antwoorden.
Jesse Robbers, Quantum Delta NL
Wat is quantumtechnologie precies?
Jesse Robbers: ‘Quantumtechnologie gaat ons helpen om de volgende generatie digitale infrastructuur tot stand te brengen. De huidige generatie bit kan een nul of een één zijn. De quantumbit of Qbit kan beide zijn. En dat biedt ongekende mogelijkheden. Zo zal de snelheid en rekencapaciteit van computers exceptioneel toenemen en zal een quantumnetwerk enorme datasets aan elkaar kunnen koppelen.
Axel Berg: ‘Een belangrijke derde aspect gaat over veiligheid. Met quantumtechnologie kun je een zeer veilige verbinding tot stand brengen. Een verbinding die niet kan worden afgeluisterd zonder dat je dat weet. Dat is een heel grote stap vooruit voor alle toepassingen die een hoge mate van veiligheid nodig hebben. En dat worden er steeds meer.
Jesse Robbers: ‘We hebben nu nog geen zicht op wat de quantum killerapp van de toekomst precies wordt maar dat hij er komt, weet ik zeker.’
Dé quantum killerapp van de toekomst komt er zeker weten aan.
Axel Berg, SURF
Is quantumtechnologie inmiddels het stadium van de hype voorbij?
Axel Berg: ‘Ja absoluut. Tot zo’n 5 jaar geleden was het nog meer een grote belofte maar dat is nu helemaal voorbij. De komst van de eerste werkende quantumcomputers, hoe kleinschalig ook, heeft het geloof in de toekomst ervan een grote boost gegeven. Als gevolg daarvan zijn de investeringen enorm gestegen. De potentie is levensgroot.’
Jesse Robbers: ‘De overheid, de academische wereld, bedrijven, de industrie, de telecomsector en ook investeerders doen allemaal mee. Inmiddels gaat het al om miljarden. En wanneer investeerders instappen, weet je dat er echt iets gaat gebeuren. Bovendien hebben we in Nederland de unieke combinatie van een aantal topwetenschappers die elkaar ook gevonden hebben. Er is echt sprake van Hollands glorie.’
Wat gaat quantumtechnologie betekenen voor onderzoek en onderwijs?
Axel Berg: ‘Enorm veel. Met de komst van quantumtechnologie stappen we echt een nieuwe wereld vol mogelijkheden binnen. De processoren de we nu bijvoorbeeld gebruiken worden niet veel sneller meer en het aantal chips dat we gelijktijdig kunnen gebruiken loopt ook tegen zijn grenzen aan. Als onderzoekers nu bijvoorbeeld het klimaat van de toekomst willen simuleren, gebeurt dat met resoluties van in de ordergrootte van honderden tot tientallen kilometers. Met de quantumtechnologie is dit potentieel mogelijk met een veel hogere resolutie.’
Jesse Robbers: ‘Denk ook aan de chemische sector en aan de ontwikkeling van nieuwe vaccins en medicijnen. Het onderzoek daarnaar komt in de toekomst dankzij de quantumtechnologie in een enorme versnelling. Wat nu weken of maanden duurt, kan straks binnen een dag.’
Axel Berg: ‘Het is ontzettend belangrijk dat alle technische ontwikkelingen hand in hand gaan met het opleiden van nieuwe mensen. Er zijn nu al universiteiten en hogescholen met quantumtracks maar de toekomst vraagt om veel meer. Het wordt ook echt omdenken van de klassieke manier van programmeren naar de quantummanier.’
Jesse Robbers: ‘Een van de actielijnen in het programma is om het onderwijsaanbod op het gebied van quantumtechnologie uit te breiden naar alle niveaus. En dat gaat echt van universiteit tot basisschool. We hebben iedereen straks hard nodig. Kinderen weten nu wel wat plastic soep is maar ze weten nauwelijks iets over bits of Qbits. Dat moet echt veranderen.’
Wat is een goed moment om als instelling in te stappen bij deze ontwikkelingen?
Axel Berg: ‘De eerste gebruikers binnen instellingen zullen voornamelijk onderzoekers van quantumtechnologie zijn. Als instelling is het belangrijk dat je hun activiteiten en vooral hun behoeften in kaart brengt en kijkt hoe je hen kunt faciliteren. Zowel binnen de eigen instelling als tussen verschillende instellingen. En daar kan SURF uiteraard een ondersteunende rol in spelen. Voordat quantumtechnologie volledig operationeel en breed inzetbaar is, duurt echt nog wel een tijd. Ik denk aan minimaal 5 tot 10 jaar.’
Jesse Robbers: ‘Je moet als instellingen echt breed gaan denken want je hebt heel veel verschillende kennis en expertise nodig. Niet alleen qua techniek maar ook op het gebied van toepassingen, businessmodellen en ethische kwesties. We gaan een nieuw fundament leggen onder onze digitale infrastructuur en dat raakt alle wetenschapsgebieden. En ik kan me zo maar heel goed voorstellen dat een eerste quantumcomputer straks operationeel draait vanuit de SURF-omgeving.’
Je moet als instellingen echt breed gaan denken want je hebt heel veel verschillende kennis en expertise nodig. Niet alleen qua techniek maar ook op het gebied van toepassingen, businessmodellen en ethische kwesties.
Waarom wordt de quantumtechnologie wat jullie betreft een succes?
Jesse Robbers: ‘Omdat we niet anders kunnen. De vraag naar meer connectiviteit, rekencapaciteit en veiligheid blijft groeien. Niets doen is geen optie. Bovendien lopen we in Nederland al heel lang voorop. We hebben een aantal geweldige freaks, in de goede zin van het woord, die er helemaal voor willen gaan. En we hebben nu ook geld en we worden bovendien gesteund door Europa. De Europese Commissie wil meer soevereiniteit op digitaal gebied en wil ook de strijd aangaan met de grote spelers in de VS en Azië. Het is echt nu of nooit. Ik vind het heel mooi dat ik met passie, kennis en ervaring een rol in deze ontwikkelingen mag spelen.’
Axel Berg: ‘Instellingen hoeven niet direct vandaag of morgen al in volle actie te komen. Als SURF kijken we nu al wel goed en doen we ervaring op wat er voor instellingen en hun toepassingen nodig is om ‘quantum-ready’ te worden. Zodat ze de voordelen van quantumtechnologie straks volledig te kunnen benutten. We weten zeker dat de impact overmorgen levensgroot zal zijn. Want digitalisering zit inmiddels niet alleen in de haarvaten van alle instellingen maar ook in die van de hele samenleving. Het is prachtig om vanuit SURF bij te dragen aan het toepasbaar maken van deze nieuwe technologie.’
Quantum Delta NL
Quantum Delta is een Nederlands samenwerkingsverband voor ter bevordering van quantum technologie. Het bundelt de krachten van verschillende Nederlandse universiteiten met quantum computing-onderzoek o.a.: Delft, Eindhoven, Leiden, Twente en de Universiteit van Amsterdam. Samen met het bedrijfsleven werkt Quantum Delta NL aan innovatie op het gebied van quantumcomputing, quantumnetwerken, quantumsensoren en het leveren en stimuleren van talent op dit gebied.
Tekst: Johan Vlasblom
'Quantumtechnologie bezig aan een onstuitbare opmars ' is een artikel van SURF Magazine. Maandelijks de nieuwste artikelen in je inbox? Abonneer je dan op de SURF Magazine-nieuwsbrief.
Vragen naar aanleiding van dit artikel? Mail naar magazine@surf.nl