De inzet van e-portfolio binnen de TU/e - instellingsbreed

Dit interview heeft begin juni 2023 plaatsgevonden

Daian Saman Yan is werkzaam als coördinator onderwijsinnovatie en technologie aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e): “Het beeld dat in de afgelopen jaren uit de overleggen met de verschillende opleidingen (en docenten/onderzoekers die met dit onderwerp actief zijn) naar voren komt is dat het showcaseportfolio voor enkele opleidingen relevant is terwijl een ontwikkelingsportfolio een breedgedragen behoefte is van de organisatie. Ik wil vooral in kaart brengen waar een student staat en dit pad inzichtelijk maken voor docent én student via een ontwikkelingsportfolio”, benadrukt Saman Yan. “We willen de student gedurende de hele studie inzicht geven in diens competentieontwikkeling. En ook voor de docent die daarbij een coachende rol heeft.” 

Aansluiting e-portfolio op toekomstig onderwijs 

Binnen het herziene Bachelor College (alle BSc opleidingen) en de Graduate School (o.a. alle MSc opleidingen) wordt een Professional & Personal Development (P&PD) leerlijn geïmplementeerd in alle programma’s, waarvoor e-portfolio een onmisbare tool is. Het leren aan de TU/e verschuift naar leeractiviteiten op basis van vragen en uitdagingen uit de praktijk (Challenge Based Learning; CBL): dit vraagt om een leeromgeving die studenten een scala aan mogelijkheden biedt om de benodigde kennis, vaardigheden en houding te verwerven en toe te passen. Het e-portfoliosysteem zou deze manier van leren moeten ondersteunen. Toekomstig onderwijs binnen de TU/e zal om deze reden dan ook de volgende kenmerken hebben, klik hier voor de TU/e Onderwijsvisie: 

• Studenten leren in een flexibel, hybride systeem (waar het e-portfolio deel van uitmaakt) zodat diverse leerpaden worden gefaciliteerd;  
• Challenge Based Learning wordt ondersteund; studenten gebruiken hun e-portfolio om bewijs te verzamelen van hun bijdrage aan de challenges, reflecties te schrijven over hun leerervaringen en de resultaten van hun werk te presenteren. 
• Studenten zijn in staat om zelfgestuurd te leren waarbij persoonlijke ontwikkeling en hun professionele identiteit wordt erkend. Het gebruik van een e-portfolio moedigt zelfgestuurd leren aan: studenten zijn zelf verantwoordelijk voor het opbouwen en beheren van hun portfolio. 

Op dit moment zetten we in eerste instantie e-portfolio’s in om de competentieontwikkeling van de student te monitoren. Door e-portfolio's verder te integreren in het beoordelingsproces kunnen studenten in de toekomst hun werk documenteren, reflecteren op hun leerervaringen, feedback ontvangen en bewijs leveren van hun competenties en bijdragen aan uitdagingen uit de praktijk. Dit sluit aan bij de visie van de TU/e op toetsen, waarbij het leerproces centraal staat en studenten de mogelijkheid hebben om op diverse manieren kennis, vaardigheden en attitudes te verwerven en toe te passen. 

Huidige situatie en (nabije) toekomst 

De digitale leeromgeving van de TU/e is ingericht om de visie op leren en assessment te realiseren. In de digitale leeromgeving neemt Canvas een centrale plek in. De TU/e ziet portfolio-tooling als een belangrijke toevoeging aan Canvas om goede monitoring van de ontwikkelingen van studenten mogelijk te maken. Binnen Canvas wil de universiteit verschillende tools en functies aanbieden die studenten kunnen gebruiken om hun portfolio op te bouwen en te beheren, waaronder: 

• Pagina's en modules: studenten kunnen pagina's maken en modules organiseren waarin ze hun portfolio-inhoud structureren. Ze kunnen tekst, afbeeldingen, video's en andere mediabestanden toevoegen om hun werk te presenteren. 
• Bestandsopslag: studenten kunnen documenten, presentaties en andere bestanden rechtstreeks in hun portfolio opslaan. Dit stelt hen in staat om gemakkelijk toegang te krijgen tot en hun werk te delen met docenten, mentoren of potentiële werkgevers. 
• Peer feedback: door ingebouwde functies voor peerbeoordeling kunnen studenten elkaars werk bekijken en elkaar feedback geven. Dit helpt studenten om hun werk te verbeteren en verschillende perspectieven te krijgen op hun portfolio-inhoud. 
• Reflectieopdrachten: Docenten kunnen reflectieopdrachten om studenten te stimuleren na te denken over hun leerervaringen, hun groei en prestaties te evalueren, en hun competenties te beschrijven. Deze reflectieopdrachten helpen studenten bij het ontwikkelen van een holistisch beeld van hun professionele ontwikkeling. 

Een leermanagementsysteem (LMS) is geen portfoliosysteem en het is de vraag voor de TU/e welk aanvullend systeem uiteindelijk nodig is om het proces van leren en assessment nog beter te ondersteunen.  

Context 

Door de unieke context van Bachelor College en Graduate School, waarin alle programma's van respectievelijk de bachelor en master samenwerken, is er een gedeeld beeld op de competentieontwikkeling die past bij het opleiden van de ingenieurs voor de toekomst. Dit maakt dat ook in gezamenlijkheid gezocht kan worden naar een tool die crossdisciplinaire samenwerking ondersteunt en de student in staat stelt om "self-directed" te ontwikkelen. Natuurlijk moet daarin ook ruimte zijn voor de programma's om hun eigen accenten te leggen. In beide samenwerkingsverbanden tussen TU/e opleidingen is competentieontwikkeling afgesproken die past bij het opleiden van de ingenieur van de toekomst. Deze ontwikkeling is "student self-directed", vindt plaats over vakken heen en is corss diciplinair van karakter. Daardoor groeit de behoefte aan een geschikte e-portfolio ter ondersteuning. Saman Yan: “De uitdaging is om de afstemming goed te coördineren zodat we een leeromgeving behouden waarin studenten overzichtelijk hun eigen ontwikkeling kunnen monitoren en kunnen sturen”.  Studenten leren en ontwikkelen ook in studententeams en in de honors progamma's. Op termijn kan het interessant zijn om ook dit leren zichtbaar te maken in de tool. 

Betrokkenen 

De TU/e kiest voor een bottom-up benadering in het uitzoeken wat nodig is op het gebied van e-portfoliosystemen. De opleidingen onderzoeken hun wensen en experimenteren met systemen. Saman Yan ondersteunt dit proces vanuit de centrale ondersteunende dienst en zorgt onder meer voor kennisuitwisseling. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het ontwikkelen van een gemeenschappelijke taal rondom e-portfolio’s.  

Technische kant van de inzet van e-portfolio’s 

De TU/e streeft uiteindelijk naar technische koppelingen met andere systemen. Idealiter moet zo veel mogelijk gekoppeld kunnen worden aan het leermanagementsysteem van de TU/e, in dit geval Canvas. “Wij vinden het belangrijk dat studenten en docenten vanuit hier overal bij kunnen komen”. Momenteel heeft de TU/e het leermanagementsysteem al geïntegreerd met bijvoorbeeld Feedbackfruits. Ook nieuwe tools zullen vanuit studentenperspectief met Canvas geïntegreerd zijn. Dit vraagt telkens om goede technische koppelingen.  

Belangrijke succesfactoren 

Een functionele succesfactor voor een e-portfoliosysteem is volgens Saman Yan dat het leerpad van de student ook inzichtelijk is door verbindingen tussen de verschillende cursussen te kunnen inzien. Daarnaast is een belangrijke succesfactor de mogelijkheid tot visualisaties, waarbij studenten visueel inzicht krijgen in hun competentieontwikkeling. “Een geschikt e-portfoliosysteem kan ons helpen in het vervullen van deze ambitie”.  

Toekomstperspectief 

De TU/e wil ervoor zorgen dat studenten leren in een flexibel, hybride systeem, dat diverse leerpaden faciliteert. Voor studenten moet het duidelijk zijn welk leerpad zij bewandelen. De principes van Challenge Based Learning vormen het uitgangspunt. Ook willen zij studenten in staat stellen om zelfgestuurd te leren.  

Een e-portfolio biedt vele handvatten om deze wensen te vervullen. De TU/e is nog op zoek naar het ideale e-portfoliosysteem hiervoor: “We voorzien dat zowel ontwikkelingen in onderwijs als in de ondersteunende e-portfolio tooling dient plaats te vinden. Hiermee hebben is binnen Innovations Space al waardevolle ervaring opgedaan met Scorion”. TU/e is van plan om te werken aan een Europese aanbesteding, een gezamenlijk project waarbij de komende jaren meerdere leveranciers meedenken en een tool ontwikkelen die op dit moment nog niet bestaat. Op deze manier willen ze meerdere pilots draaien en samen een e-portfolio tool ontwikkelen die aan alle wensen en eisen voldoet.