Digitaal toetsen kritisch bekeken

Overstappen van papieren naar digitale toetsen maakt het totale toetsproces veiliger

Ludo van Leeuwen, adviseur Toetsen en Beoordelen bij TU Eindhoven:

“Digitaal toetsen is veiliger mits je het gehele proces van A tot Z goed inricht (van het ontwerpen van de toets tot het analyseren en archiveren ervan). De eerste vraag die je jezelf moet stellen is: wat versta je onder veiliger? Wij verstaan daaronder: beter beheersbaar en beter beveiligd. Want 100 procent veilig krijg je het nooit. Een toetsproces beveiligen betekent dat je ongewenst gedrag voorkomt. En mocht dat toch optreden, dat je het snel detecteert en dat je vervolgens adequaat reageert.

In het kader van beheersbaarheid is het wenselijk om met zo min mogelijk systemen te werken. Bij papieren toetsen worden in het traject voor en na de toetsafname veel digitale middelen gebruikt: verschillende versies van Word op vele verschillende computers, vele verschillende e-mailprogramma’s en mailaccounts, USB-sticks, netwerkprinters. Ga je met één integraal toetssysteem werken dat in het volledige proces wordt gebruikt – van het ontwerpen en construeren van een toets tot en met nakijken, analyseren, rapporteren en evalueren – dan heb je veel meer zicht op wat iedereen doet. Natuurlijk zijn de gevolgen meteen heel groot als er toch een lek zit in zo’n integraal systeem, maar omdat je al je energie kunt steken in het beveiligen en controleren van dat ene systeem wordt het totale proces veiliger. Het is beter beheersbaar, je hebt meer controle en het is ook sneller te detecteren als er toch op het systeem wordt ingebroken.”

Absolute veiligheid bij digitale toetsafname bestaat niet

Meta Keijzer-de Ruijter, onderwijskundige ict & Onderwijs bij de TU Delft:

“100 procent veiligheid bestaat niet, maar je kunt de toetsafname wel zo veilig mogelijk maken. Wij doen dat door alle digitale toetsen alleen vanuit een digitale tentamenzaal af te nemen. We maken daar gebruik van standaard toetsplekken. Die omgeving is heel goed getest en beveiligd. Zo af en toe moeten we van de standaardinrichting afwijken omdat studenten tijdens de toets extra applicaties nodig hebben. Dat brengt een risico met zich mee. Veel applicaties maken bijvoorbeeld gebruik van een helpfunctie die naar internet gaat. Daar moet je maatregelen voor treffen. Hoe meer de toetsplek afwijkt van de standaard, hoe groter de kans dat je iets over het hoofd ziet waardoor je een mogelijk lek introduceert. Het feit dat een standaardomgeving per definitie beter is te beveiligen dan een omgeving bestaande uit vele verschillende devices met verschillende instellingen is ook de reden waarom we nu nog niet overstappen naar toetsen op eigen devices (Bring Your Own Device) of online toetsen op afstand (online proctoring). We volgen de ontwikkelingen op de voet en doen ook wel heel beperkt ervaring op, maar we vinden deze methodes voor het bacheloronderwijs nog niet veilig genoeg. Plantechnisch gezien is het gebruik van toetszalen natuurlijk een uitdaging. We hebben nu 825 digitale toetsplekken en willen dat uitbreiden naar maximaal 1000. Verzoeken van docenten die bij het opstellen van de roosters netjes doorgeven dat zij een tentamen digitaal willen afnemen, kunnen we allemaal honoreren. Op dat moment kunnen we namelijk nog wat schuiven in de planning. Docenten die het kort van tevoren bedenken, moeten we helaas teleurstellen. Ik vermoed overigens dat we op termijn toegroeien naar een tentamen on demand: een student geeft aan dat hij een tentamen wil doen en reserveert een plek op een moment dat hem schikt. Zo kun je het onderwijs steeds meer individualiseren. Maar op dit moment is dat echt nog toekomstmuziek.”

Toetsafname via een eigen device is binnen 2 jaar een goed en veilig alternatief voor grote toetszalen

Mike Baarslag, teamleider bij Fontys Hogescholen:

“Digitale toetszalen bieden weliswaar veel controle op de toetsafname, maar er zijn nadelen aan verbonden: het aantal computers is beperkt, het gereedmaken en controleren van de computers kost veel tijd van de IT-afdeling en de logistieke planning is complex. Op dit moment loopt daarom een project waarin we testen of het mogelijk is om toetsen af te nemen op de laptop van de student. Met Windows To Go kunnen we een laptop voorzien van een compleet werkende, gloednieuwe en uniforme Windows-installatie. Dat betekent dat ongeacht het besturingssysteem en de leeftijd van de laptop alle studenten in exact dezelfde omgeving hun toets afleggen. Het eerste deel van het project is inmiddels succesvol afgerond. Dat was een test op onze eigen Windows-pc’s. Momenteel testen we de oplossing op de laptops van studenten. Bij Windows-machines ervaren we geen enkel probleem. Op Apple-computers werkt het nog niet, maar we hebben de technische oplossing al wel gevonden. Met specialisten van Microsoft proberen we dat nu stabiel te krijgen. Met Android-laptops hebben we een wat groter probleem, evenals met heel zeldzaam voorkomende ‘exotische’ merken. Daarom is het plan om straks leenlaptops in te zetten voor de studenten die niet over een geschikte laptop beschikken. Onze planning is dat we voor de zomervakantie toetsafname via BYOD (Bring Your Own Device) op 99 procent van de laptops van studenten stabiel kunnen draaien, dus ook op Apple-laptops. Lukt dat, dan zijn we technisch klaar om deze toepassing in het nieuwe schooljaar breed in te zetten. Dus ja, binnen 2 jaar moet BYOD zeker een volwaardig alternatief zijn voor toetszalen.”

Online surveilleren op afstand wordt gebruikelijk bij toetsafname

Natasa Brouwer-Zupancic, projectleider ict & educatie-innovatie aan de Universiteit van Amsterdam:

“Onze universiteit heeft 3 grote toetszalen, per zaal is er plaats voor 600 studenten. Omdat we veel meer studenten hebben en de tentamens vaak in dezelfde periode vallen, vindt het merendeel van de tentamens nu op papier plaats. Het zou fijn zijn als we door andere toetsmethoden meer tentamens digitaal kunnen laten plaatsvinden. Daarom zijn we 2 jaar geleden in ons premasterprogramma, dat volledig bestaat uit digitaal onderwijs, gestart met tentamens op afstand. Daarbij houden we middels online surveilleren (online proctoring) in de gaten of studenten tijdens hun tentamen niets doen wat niet geoorloofd is. De oplossing die wij gebruiken van ProctorExam maakt video-opnamen van de student via de camera op zijn of haar computer alsmede opnamen van het beeldscherm. Inmiddels hebben we meer dan honderd tentamens op deze manier afgenomen, tot volle tevredenheid van de universiteit en de studenten. We gaan deze manier van toetsafname nu ook in bijzondere gevallen inzetten in het reguliere onderwijs, bijvoorbeeld bij studenten voor wie door een lichamelijke beperking de reis naar Amsterdam erg belastend is of bij topsporters die voor wedstrijden en trainingen vaak in het buitenland zitten. Online proctoring biedt weliswaar geen 100 procent veiligheid, maar absolute veiligheid bestaat niet, ook niet in een digitale toetszaal.”