“Om op flexibele wijze analyses te kunnen maken van de database moet je programmeren... dus hebben we een eigen cursus programmeren in Python en R ontwikkeld voor masterstudenten en PhD-studenten."
Praktijkverhaal
Zelfs theologen leren programmeren dankzij Jupyter
Het Eep Talstra Centre for Bible and Computer (ETCBC) van de Vrije Universiteit heeft een database ontwikkeld waarin de complete grammatica van de Hebreeuwse Bijbel is vastgelegd. Om goed uit de voeten te kunnen met deze database, heb je programmeerkennis nodig. Dat hebben maar weinig theologen.
Hoogleraar Oude Testament Willem van Peursen en promovendus Martijn Naaijer ontwikkelden daarom een speciale cursus, waarbij ze gebruik maken van JupyterHub van SURF.
Wat is het verband tussen theologie en digitalisering?
Van Peursen: “De digitale methode is bij onze faculteit Theologie een van de speerpunten in het onderzoek naar het Oude Testament. Mijn voorganger op deze leerstoel, Eep Talstra, begon 40 jaar geleden met het opbouwen van een database waarin de complete tekst van de Hebreeuwse Bijbel werd vastgelegd. De opslag- en analysemethoden waren toen natuurlijk nog beperkt, maar we konden wel met behulp van computerprogramma’s analyses uitvoeren op de Bijbelteksten. Talstra was eind jaren ’70 echt een pionier.”
Wat kun je onderzoeken met een database van de Bijbel?
Naaijer: “De Hebreeuwse Bijbel bestaat uit verschillende boeken, waar we eigenlijk best weinig van weten. Voor ons is een interessante vraag hoe ze zijn ontstaan. Daar proberen we iets over te zeggen aan de hand van de grammatica. In mijn onderzoek maak ik gebruik van de database die Eep Talstra is begonnen. Van ieder woord zijn de taalkundige kenmerken vastgelegd, zoals getal, geslacht, zinsdeel en werkwoordstijd, en in welke verzen het woord voorkomt. Ik heb mij bijvoorbeeld veel beziggehouden met zijns-constructies. In het Nederlands wordt hiervoor het koppelwerkwoord ‘zijn’ gebruikt, zoals in ‘David is koning’. In het Hebreeuws zijn er 5 verschillende manieren om dat te zeggen. Wellicht heeft de vorm te maken met de achtergrond van de schrijver.”
Shebanq is een 'zoekmachine' waarmee je in de Bijbeldatabase kan zoeken
“De cursisten krijgen toegang via de JupyterHub-dienst van SURF. Het scheelt ons enorm veel tijd dat we niets hoeven installeren: gewoon inloggen en beginnen."
Waarom moeten theologen leren programmeren?
Naaijer: “Om op flexibele wijze analyses te kunnen maken van de database moet je kunnen programmeren. De meeste theologen kennen geen programmeertalen, dus hebben we een eigen cursus programmeren in Python en R ontwikkeld voor masterstudenten en PhD-studenten. Ik geef de cursus met behulp van een Jupyter Notebook. Daarin kun je code uitvoeren, verklarende teksten opnemen en visualisaties maken van je data, zoals staafdiagrammen. Het is geen volledige Pythoncursus, het is echt toegespitst op de Bijbeldatabase. De cursisten krijgen opdrachten als: zoek uit hoe vaak het werkwoord de eerste plaats in de zin inneemt in ieder boek. Dat wordt naarmate de cursus vordert steeds ingewikkelder.”
Wat zijn de ervaringen van de studenten?
Naaijer: “De cursisten krijgen toegang via de JupyterHub-dienst van SURF. Het scheelt ons enorm veel tijd dat we niets hoeven installeren: gewoon inloggen en beginnen. Hoewel Python bekend staat als relatief makkelijke programmeertaal, is het nog flink studeren voor ze. Maar ze vinden het interessant om met de database te kunnen werken.”
Meer informatie
Team Data- en Rekendiensten
Telefoonnummer
E-mail